Inscenizacja Historyczna Pacyfikacji

Ramię w ramię z bohaterami – rekonstrukcja historyczna oraz koncert w hołdzie bohaterom ziemi dębickiej

Wojna – słowo ostre i przeszywające, przywołujące rój najstraszliwszych obrazów, wspomnień wibrujących skowytem przerażenia, niezasłużonych ciosów i poniżenia. Jednak wojna, jako węzeł dziejowych tragedii i sytuacja graniczna, naświetla sylwetki szlachetnych zwykłych ludzi, nie wahających się ani chwili, wyciągających bez słowa pomocną dłoń walczącym. To mieszkańcy polskich wsi – nasi ojcowie i dziadkowie, dla których lato niewiele miało w sobie sielankowości, a przeistoczyło się w krwawy, malowany szkarłatem pożóg i czernią zgliszczy bój o przetrwanie i ocalanie najwyższych wartości. A gdyby przenieść się osiemdziesiąt lat wstecz, by podziwiać bohaterów naszych ziem, walczących z okupantem dla nas – przyszłych pokoleń? W niedzielę, 27 sierpnia 2023 r., o godz. 18.00 na dębickich wałach przeciwpowodziowych nad Wisłoką odbędzie się inscenizacja historyczna pacyfikacji Małej, Róży oraz Gumnisk. Rekonstrukcja, obrazująca wyrafinowaną aż do granic perfidii politykę eksternistyczna niemieckiego okupanta i utrwalająca w naszej zbiorowej pamięci architektów naszej wolności, dziękując za heroizm, żarliwy patriotyzm oraz nieustępliwość wobec wroga, nawet w obliczu miażdżącej jego przewagi. Wieczór zwieńczy koncert zespołu historyczno-patriotycznego FORTECA, rozpoczynający się o godz. 19.00. Miejska i Powiatowa Biblioteka Publiczna w Dębicy, wraz z Partnerami, zapraszają na podróż do nieodległej wszak przeszłości, do czasów, w których pogardzie i nikczemności przeciwstawiają się: szlachetność, męstwo, umiłowanie wolności i miłość do Polski. Wydarzenie zainicjuje szereg inicjatyw w ramach projektu „Postawa „Anhelego” przykładem niezłomności społeczeństwa wobec okupanta na ziemi dębickiej”.

Choć ekspedycje karne zapoczątkowano już podczas kampanii wrześniowej, kulminacja niemieckich akcji pacyfikacyjnych przypada na 1943 i 1944 r. Stosowane na szeroką skalę represje stanowiły w gruncie rzeczy perfekcyjnie w swym okrucieństwie opracowaną strategię wynarodawiania i ludobójstwa kulturowego i tożsamościowego. Wsie stanowiły dla bojowników o wolność miejsca schronienia, tutaj walczący w podziemiu odnajdywali wsparcie u miejscowej ludności – lojalnej, równie mężnej i oddanej Ojczyźnie. Niemymi świadkami i swoistymi miejscami pamięci stawały się lasy i pola. Za swoją wierność mieszkańcy wsi byli surowo karani. Nierzadko za zbrodnie realne lub wyimaginowane lub błędnie przypisywane, ginęły zastępy niewinnych. Depopulację poprzedzały krwawe przesłuchania, tortury, a kończyły egzekucje i podpalenia.

By uczcić ofiarę ponoszoną przez mieszkańców wsi polskich, sześć lat temu, w 2017 r. ustanowiono Dzień Martyrologii Wsi Polskiej, przypadający na 12 lipca. Tego dnia 80 lat temu miała miejsce masakra w świętokrzyskim Michniowie, jednak lipiec 1943 r. był pamiętny również dla mieszkańców ziemi dębickiej. Podczas rekonstrukcji historycznej, my – potomkowie oddanych Polsce i naszej Małej Ojczyźnie, bohaterów – zobaczymy sceny z pacyfikacji Małej i Róży, a także odtworzenie kadr po kadrze nierównej walki grupy żołnierzy Obwodu AK Dębica, pod dowództwem kpt. Józefa Lutaka „Dyzmy” z oddziałami niemieckimi. W galerii ważnych dla nas postaci, podczas rekonstrukcji pacyfikacji Róży, spotkamy dowódcę plutonu Józefa Erazmusa ps. „Anheli”. Bezkompromisowy, nieugięty, nawet w chwili najwyższego cierpienia, nie wydał żadnego ze swych współtowarzyszy broni, dochowując tajemnicy i wierności Ojczyźnie. Inscenizacjom towarzyszyć będą pokazy militariów oraz dioramy historyczne.

Wieczór ukoronuje koncert zespołu historyczno-patriotycznego FORTECA – Walka Trwa. O 19.00, dopełniający widowiska historyczne występ, ugruntuje w publiczności poczucie dumy oraz wdzięczności dla naszych bohaterów.

Projekt „Postawa „Anhelego” przykładem niezłomności społeczeństwa wobec okupanta na ziemi dębickiej” zostanie zrealizowany przez Miejską i Powiatową Bibliotekę Publiczną w Dębicy we współpracy z: Muzeum Regionalnym w Dębicy, Miejskim Ośrodkiem Kultury w Dębicy, Światowym Związkiem Żołnierzy Armii Krajowej Środowiskiem 5. PSK AK w Dębicy, Związkiem Strzeleckim „Strzelec” JS 2017 w Dębicy, 33. Batalionem Lekkiej Piechoty, Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Rzeszowie, Związek Harcerstwa Polskiego Hufiec Dębica oraz dębickie placówki oświatowe.

„Dofinansowano ze środków Muzeum Historii Polski w Warszawie w ramach programu „Patriotyzm Jutra”