Zobacz zdjęcia:
Góra Łyżka w Beskidzie Wyspowym coraz mniej tajemnicza? Naukowcy z kilku polskich uczelni wzięli na tapet szczyt znajdujący się w regionie limanowskim. Swoimi wnioskami podzielili się na konferencji naukowej w Przyszowej w gminie Łukowica.
Choć ta góra ma tylko około 800 metrów, to od lat wzbudza niemałe zainteresowanie. Zaczęło się od lokalnych pasjonatów, a później przyszła kolej na naukowców.
Turyści przychodzą na Łyżkę między innymi, by zobaczyć tzw. Stare Zamczysko, gdzie miał się znajdować gród. Ma o tym świadczyć między innymi stumetrowy wał kamienny, który można tam zobaczyć. Ponadto wedle legend miała się tu schronić święta Kinga podczas najazdu mongolskiego w XIII wieku.
Wójtowi gminy Łukowica Bogdanowi Łuczkowskiemu zależy, by góra Łyżka stawała się coraz większą atrakcją turystyczną, co częściowo ma już miejsce.
– Praktycznie co roku są tu spotkania w ramach akcji Odkryj Beskid Wyspowy i przychodzi tu setki turystów. Na górę prowadzą szlaki turystyczne, a chcemy też zrobić przy wejściu na Łyżkę punkt widokowy od strony Wądola. Myślę, że o tej górze będzie coraz głośniej
– dodaje.
Miejsce to jest niezwykle interesujące. Elementem góry Łyżka jest również tzw. Stożek. Kiedyś panowało przekonanie, że teren ukształtował się tu w dość specyficzny sposób z powodu osuwiska, ale coraz częściej pojawiają się głosy, że mógł mięć wpływ na to człowiek.
– Należy domniemywać na podstawie naszych obserwacji, że również człowiek dokonywał jakiegoś przekształcenia. Morfologia wzgórza jest nietypowa i odbiega od układu innych wzniesień w okolicy. Jest to też nietypowe ułożenie bloków i brył. Są to na przykład pionowo ustawione duże płyty, co wskazuje na to, że trudno jest wyjaśnić takie ułożenie tylko i wyłącznie procesami geologicznymi
– mówi prof. Marek Rembiś z Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie, jeden z prelegentów.
O tym, że mogła tu być ingerencja ludzi świadczy również to, że kamienne bryły i bloki są ustawione np. w orientacji północ-południe.
– To dosyć nietypowe, bo cały układ struktury geologicznej w obrębie tej góry jest zorientowany północny zachód-południowy wschód
– dodał Marek Rembiś.
Niewykluczone, że działania ludzkie wpłynęły też na podwyższenie góry Łyżka, ale też na jej częściowe wypłaszczenie. Kiedy miało to miejsce? To już temat dla archeologów.
Tego, że na obecny kształt góry Łyżka mógł mieć wpływ człowiek nie wyklucza też geolog Jakub Stojek, który prowadził tu badania.
– Po ich wykonaniu stwierdziliśmy, że formy na tej górze są najprawdopodobniej przekształcone przez człowieka, choć wcześniej wpływ miały na to czynniki naturalne, osuwiskowe.
Góra Łyżka musi mieć fascynującą historię, bo są podejrzenia, że kiedyś byli tu Celtowie. W 2019 roku znaleziono tu m.in. ceramikę glinianą z domieszką grafitu.
Dr Bogusław Chorąży z Muzeum Historycznego w Bielsku-Białej podkreślał, że znaleziska mogą być związane z osadnictwem kultury łużyckiej.
– Mowa tu o czasach pomiędzy 750 a 400 przed Chrystusem lub nawet później. Następna faza być może związana jest z kulturą puchowską, która jest następstwem rozwojowym kultury łużyckiej związaną z wpływami celtyckimi. Bardzo prawdopodobna jest również najstarsza faza tego stanowiska, być może związana z okresem wczesnego brązu, choć nie jesteśmy tego pewni. To jest być możne 18. do 16. stulecia przed Chrystusem.
Jarosław Czaja, dyrektor Gminnego Ośrodka Kultury, Sportu i Turystyki w Łukowicy od około 20 lat stara się nagłaśniać ten temat. Jego zdaniem na Łyżce są też pozostałości po megalitycznym grobowcu.
Jak podkreśla, fakt tak szerokiej dyskusji i badań naukowców na temat góry Łyżka jest spełnieniem jego marzeń.
– To się potoczyło na tyle, że tego się już nie da zatrzymać. Za nami pewne badania, powstały różne teorie i mamy się dalej na czym opierać. Badania prowadzone przez poważne uczelnie potwierdzają, że kształt góry Łyżka niekoniecznie wynika tylko z czynników naturalnych. Liczę na dalsze badania.
Jarosław Czaja dodaje, że do tego konieczna jest współpraca z nadleśnictwem. Dotychczasowe badania były bezinwazyjne, a na razie nie było zgody na wykopaliska, które mogłyby sprawić, że góra Łyżka stanie się jeszcze mniej tajemnicza.
Prelegenci i wykłady podczas konferencji w Przyszowej:
- „Nowe przykłady pradziejowych konstrukcji kamiennych w południowej Polsce” – prof. AH dr hab. Dariusz Rozmus (Akademia „Humanitas” w Sosnowcu i Muzeum Sztygarka w Dąbrowie Górniczej), prof. UJK dr hab. Tomasz Kalicki (Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach),
- „Morfologia Góry Łyżka i charakterystyka występującego w jej obrębie blokowiska skalnego” – prof. AGH dr hab. Marek Rembiś, dr. inż. Robert Kaczmarczyk (Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie)
- „Pierwsze wyniki badań geomorfologicznych i analiza fizycznogeograficzna góry Łyżka” – prof. UJ dr hab. Tomasz Kalicki, dr Paweł Przepióra, dr inż. Monika Żelezik (Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach), dr Piotr Biesaga (badacz niezależny),
- „Wyniki dokumentacji Stożka na górze Łyżka za pomocą LIDAR-u” – prof. dr hab. inż. arch. Jacek Kościuk (Uniwersytet Warszawski), dr Bartłomiej Ćmielewski (Politechnika Wrocławska),
- „Badania tomografii elektrooporowej (ERT) w obrębie szczytu Stożek na górze Łyżka” – prof. UŚ dr hab. Iwona Stan-Kłeczek, dr Katarzyna Sutkowska (Uniwersytet Śląski w Katowicach),
- „Datowanie metodą optycznie stymulowanej luminescencji (OSL) próbek pobranych ze stanowiska archeologicznego w Przyszowej” – prof. PŚ dr hab. Grzegorz Poręba (Politechnika Śląska w Gliwicach),
- „W kwestii materiałów zabytkowych pozyskanych na górze Łyżka w Przyszowej” – dr Bogusław Chorąży (Muzeum Historyczne w Bielsku-Białej),
- „Łyżka jako punkt geoturystyczny” – Ewa Cieślik, Janusz Cieślik (badacze niezależni)
