Był dobrym człowiekiem i bardzo kochał Jadowniki Mokre – mówią nam mieszkańcy rodzinnej miejscowości śp. abpa Józefa Kowalczyka. Były nuncjusz apostolski w Polsce, Prymas Polski zmarł w nocy, 20 sierpnia, w szpitalu w Tarnowie, gdzie od ponad trzech tygodni przebywał w poważnym stanie.
Ze smutkiem tę wiadomość przyjęli mieszkańcy Jadownik Mokrych.
Janina i Ryszard Buchaniec mówią, że abp Józef Kowalczyk nigdy nie zapomniał o korzeniach i wiele zrobił dla Jadownik Mokrych.
– To był przecudowny człowiek, bardzo ciepły, dobry, uczynny. Bardzo kochał Jadowniki i Jadowniki jego też. To wszystko co tu mamy, to dzięki Niemu – opowiada pani Janina.
– Nie było lepszego człowieka od niego. Z daleka rękę podnosił. Jeśli się nie udało uścisnąć to przez płot się podchodziło i rozmawiało. Takiego człowieka już nie będzie, szkoda – dodaje pan Ryszard.
Dzięki abp. Józefowi Kowalczykowi ponad 20 lat temu powstał Ośrodek Opiekuńczo – Rehabilitacyjny dla Dzieci i Młodzieży Niepełnosprawnej Caritas Diecezji Tarnowskiej. Działają tu szkoły specjalne, Warsztat Terapii Zajęciowej, Dom Pomocy Społecznej, Zakład Rehabilitacji Leczniczej. Ośrodek organizuje turnusy rehabilitacyjne, prowadzi także świetlicę dla miejscowych dzieci.
To żywy pomnik abpa Kowalczyka mówi kierownik ośrodka Adriana Błaszczyk.
– Arcybiskup był skromnym człowiekiem, chciał zostawić po sobie namacalną pamiątkę. W przyszłym roku będziemy przeżywać 25-lecie istnienia. Jesteśmy największym pracodawcą w gminie Wietrzychowice. Były czasy, że zatrudnialiśmy ponad 100 osób. Obecnie jest to 80 osób. Naszą misją jest pomaganie osobom z niepełnosprawnościami, głównie dzieciom.
Obok ośrodka znajduje się Izba Pamięci św. Jana Pawła II. W jednym z pomieszczeń zgromadzono pamiątki związane z życiem i posługą abpa Józefa Kowalczyka. Tymczasem w jego rodzinnym domu w przysiółku Dębowe Domy zgromadzono rodzinne pamiątki. Cennym eksponatem jest kołyska arcybiskupa Józefa Kowalczyka.
– Znajdujemy się w domu rodzinnym arcybiskupa Józefa Kowalczyka. Jest tutaj zorganizowana pamiątkowa izba, w której mieści się mnóstwo cennych pamiątek z Jego dzieciństwa m.in. kołyska, w której wychował się On i jego siostra. Jest dużo sprzętów domowych, rolniczych, które były używane w tamtych czasach. Są obrazy, zdjęcia
– opowiada Adriana Błaszczyk, kierownik Ośrodka Opiekuńczo-Rehabilitacyjnego dla Dzieci i Młodzieży Niepełnosprawnej Caritas Diecezji Tarnowskiej w Jadownikach Mokrych.
Sołtys Jadownik Mokrych Kinga Urban podkreśla, że miejscowość wiele zawdzięcza arcybiskupowi Józefowi Kowalczykowi.
– Głównym przykładem jest ośrodek rehabilitacyjny dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnej, bardzo dużo ludzi tu pracuje i pracowało. Dzięki ośrodkowi dzieci z Jadownik Mokrych mogą uczęszczać na świetlicę, korzystać z basenu, jazdy konnej. Ksiądz Arcybiskup cały swój prywatny księgozbiór przekazał na rzecz biblioteki w Jadownikach Mokrych. Od maja do października organizowane są pielgrzymki do Dębowych Domów, z których pochodził Arcybiskup. To 3 km od centrum Jadownik Mokrych, a dzięki Prymasowi została ufundowana droga asfaltowa prowadząca do tamtego miejsca.
Informacje o pogrzebie abpa Józefa Kowalczyka zostaną przekazane w późniejszym czasie.
Abp senior Józef Kowalczyk urodził się 28 sierpnia 1938 r. w Jadownikach Mokrych k. Tarnowa. Święcenia kapłańskie przyjął 14 stycznia 1962 r. w konkatedrze św. Jakuba w Olsztynie z rąk bp. Józefa Drzazgi. Tego samego roku otrzymał nominację na wikariusza parafii pw. Świętej Trójcy w Kwidzynie. W październiku 1963 r. podjął studia na Wydziale Prawa Kanonicznego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego w Lublinie, a 24 lutego 1965 r. wyjechał do Rzymu, aby podjąć studia na Wydziale Prawa Kanonicznego Papieskiego Uniwersytetu Gregoriańskiego. W tym czasie ukończył także kurs kanonicznej praktyki administracyjnej przy Kongregacji Soboru (dzisiaj Dykasterii ds. Duchowieństwa), podjął współpracę z Sekretariatem Generalnym Synodu Biskupów w Rzymie oraz uczęszczał do studium przy Tajnym Archiwum Watykańskim, które ukończył z dyplomem archiwisty. W 1968 r. uzyskał tytuł doktora prawa kanonicznego na podstawie rozprawy 'Nadzwyczajny szafarz bierzmowania. Studium porównawcze między dyscypliną Kościoła łacińskiego i Kościołów wschodnich”. W tym samym roku rozpoczął trzyletnie Studium w Rocie Rzymskiej, ukończone w 1971 r. tytułem adwokata Roty Rzymskiej. 19 grudnia 1969 r., z rekomendacji kard. Stefana Wyszyńskiego, podjął pracę w Kongregacji ds. Dyscypliny Sakramentów. W tym czasie współdziałał w organizowaniu Sekretariatu Synodu Biskupów, kierowanego przez bp. Władysława Rubina, wspierał sekcję rzymską Ogólnopolskiego Komitetu Beatyfikacji Ojca Maksymiliana Kolbe, został członkiem Zespołu Stolicy Apostolskiej ds. Stałych Kontaktów roboczych z przedstawicielami rządu PRL.
W 1978 r. na polecenie papieża Jana Pawła II ks. Józef Kowalczyk został przeniesiony z Kongregacji ds. Dyscypliny Sakramentów i Kultu Bożego do Sekretariatu Stanu i otrzymał misję utworzenia Sekcji Polskiej. Tego samego roku został mianowany przewodniczącym Komisji ds. Publikacji pism Karola Wojtyły sprzed powołania go na Biskupa Rzymu. Funkcję tę pełnił do 2000 r. W 1981 r. brał czynny udział w ustanowieniu Watykańskiej Fundacji Jana Pawła II i opracowaniu jej statutu. Jako kierownik Sekcji Polskiej Sekretariatu Stanu brał udział w licznych zagranicznych pielgrzymkach papieża Jana Pawła II.
17 lipca 1989 r. zostały wznowione stosunki dyplomatyczne między Stolicą Apostolską i Polską, a 26 sierpnia 1989 r. bullą Jana Pawła II został mianowany nuncjuszem apostolskim w Polsce i podniesiony do godności arcybiskupa tytularnego Heraklei. Święcenia biskupie przyjął 20 października 1989 r. w bazylice św. Piotra z rąk papieża Jana Pawła II. Jako zawołanie biskupie przyjął słowa Fiat voluntas Tua.
26 listopada 1989 r., uroczystą Mszą św. w warszawskiej katedrze św. Jana Chrzciciela abp Kowalczyk rozpoczął misję Nuncjusza Apostolskiego wobec Kościoła katolickiego w Polsce. W czasie jej trwania doprowadził m.in. do przywrócenia ordynariatu polowego Wojska Polskiego w 1991 r. oraz przygotował całościową reorganizację kościelnych struktur administracyjnych w Polsce, która dokonała się bullą Jana Pawła II Totus Tuus Poloniae populus z dnia 25 marca 1992 r. Kolejne dopełnienie reformy strukturalnej Kościoła w Polsce miało miejsce w 2004 r. i polegało na ustanowieniu dwóch nowych diecezji: bydgoskiej i świdnickiej oraz jednej nowej metropolii – łódzkiej. Zakończenie tej reformy miało miejsce 18 grudnia 2009 r., gdy tytuł Prymasa Polski powrócił do arcybiskupa gnieźnieńskiego. Negocjował tekst umowy konkordatowej i 28 lipca 1993 r. podpisał konkordat między Stolicą Apostolską i Rzeczpospolitą Polską.
Abp Kowalczyk był inicjatorem budowy w rodzinnej miejscowości Jadowniki Mokre Ośrodka Opiekuńczo-Rehabilitacyjnego dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnej oraz Izby Pamięci Pontyfikatu Jana Pawła II przy tym ośrodku.
8 maja 2010 r. została ogłoszona decyzja papieża Benedykta XVI o mianowaniu go arcybiskupem metropolitą gnieźnieńskim Prymasem Polski. Ingres do katedry gnieźnieńskiej odbył 26 czerwca 2010. Urząd ten pełnił do maja 2014 r. Przed przejściem w stan spoczynku w maju 2014 r., do czasu objęcia stolicy gnieźnieńskiej przez abp. Wojciecha Polaka (7 czerwca 2014), pełnił funkcję Administratora Apostolskiego Archidiecezji Gnieźnieńskiej.
W czasie posługi arcybiskupiej i prymasowskiej w archidiecezji gnieźnieńskiej abp Józef Kowalczyk patronował nowożytnym międzyreligijnym i międzynarodowym Zjazdom Gnieźnieńskim zainicjowanym w Gnieźnie przez jego poprzednika abp. Henryka Muszyńskiego. Patronował również innym inicjatywom międzyreligijnym i ekumenicznym jak Dni Judaizmu czy polsko-niemiecka pielgrzymka szlakiem Ottona III. W czasie jego posługi ogłoszono w archidiecezji gnieźnieńskiej Rok Prymasa Tysiąclecia kard. Stefana Wyszyńskiego oraz zorganizowano cykliczną modlitwę w intencji beatyfikacji kard. Wyszyńskiego. Prymas Kowalczyk był również inicjatorem cyklu otwartych katechez głoszonych w katedrze gnieźnieńskiej m.in. przez wykładowców gnieźnieńskiego seminarium duchownego. Z inicjatywy abp. Kowalczyka do katedry gnieźnieńskiej sprowadzono relikwie św. Jana Pawła II, które uroczyście umieszczono w kaplicy św. Stanisława, w bliskości relikwii św. Wojciecha. Podczas arcybiskupiej posługi prymasa Kowalczyka przygotowano również dwie nekropolie: w kościele pw. św. Piotra w Gnieźnie dla biskupów pomocniczych gnieźnieńskich oraz w podziemiach katedry gnieźnieńskiej dla arcybiskupów gnieźnieńskich Prymasów Polski. W tej ostatniej spoczywają m.in. abp Ignacy Krasicki oraz kard. Edmund Dalbor, pierwszy prymas Polski odrodzonej po zaborach.